Ανεκπλήρωτος έρωτας
Ράινερ Μαρία Ρίλκε
Πρόλογος
« Με την αμφισβήτησή του προς την εποχή μας, ο Ρίλκε δεν θα μπορούσε παρά να γεννηθεί μέσα στους κόλπους της, δηλαδή ως αναγκαιότητα, ως αντίδοτο σε αυτή. (…) Ο Ρίλκε είναι τόσο απαραίτητος στην εποχή μας όσο ο ιερέας στο πεδίο της μάχης».
Μαρίνα Τσβετάγιεβα, Να ζεις μέσα στη φωτιά
Ο ποιητής δεν φοβάται το ανεξήγητο – εισέρχεται εκεί με αξιοπρέπεια.
Αντί να χαθεί στις ονειροπολήσεις, να αναζητήσει την ασφάλεια, είναι ο άνθρωπος που αντιμετωπίζει το άγνωστο – το άγνωστο που μας πλησιάζει, μας φτάνει, πέφτει πάνω μας.
…Και είναι προπάντων δημιουργοί όπως ο Φραντς Κάφκα ή ο Μαρσέλ Προυστ, κάποιοι μεμονωμένοι στοχαστές όπως η Σιμόν Βέιλ, ζωγράφοι όπως ο Ματίς ή ο Μπρακ, που ήταν σε θέση να διαβλέψουν ένα πεπρωμένο – σπάνια οι φιλόσοφοι, ποτέ οι διανοούμενοι στερημένοι από κάθε αμεσότητα. Έχουμε να πάρουμε ένα μάθημα από αυτούς.
Ο Ρίλκε μας μαθαίνει ότι ο ποιητής, με τις κεραίες του, όντας σε θέση να συλλαμβάνει το αόρατο, καθώς βουτάει στο παρελθόν και το μέλλον, στο θάνατο και τη ζωή, είναι ένας αληθινός πραματιστής. Διαβάζοντάς τον, είναι σαν να παίρνουμε δύναμη για να συνεχίσουμε να ζούμε.
…Για τον Ρίλκε, όπως και για τον Νίτσε, με τον οποίο είναι από πολλές απόψεις, πολύ κοντά, δεν ισχύουν οι ψεύτικες παρηγοριές.
Ο Ρίλκε πέρασε τη ζωή του ως ποιητής, αναζητώντας μια πορεία για τον σημερινό άνθρωπο, μια πραγματική πορεία. Διότι οι ήδη χαραγμένες πορείες, αυτές που έφτιαξαν κάποτε οι άνθρωποι, έγιναν αδιέξοδα: « Οι παραδόσεις μας έπαψαν να είναι οδηγοί, κλαδιά νεκρά που δεν τα τρέφει πια η ενέργεια των ριζών». Ο Ρίλκε αποδεικνύει το τέλος της παράδοσης, της οποίας το περιεχόμενο «παγιώθηκε και έχασε την ουσία του».
…Η δυστυχία είναι ότι περιορίσαμε τους ποιητές στα όρια της λογοτεχνίας και τη λογοτεχνία στην πολιτιστική παραγωγή.
… «κανένα άλλο ταξίδι δεν με χαροποιούσε τόσο όσο όταν είχα την τύχη να ταξιδεύω με τον Σεραφίκο. Όχι μόνο έβλεπε τα πάντα, αλλά η αντίληψή του παρέμενε διαρκώς παράδοξη, απολύτως διαφορετική από την κοινή αντίληψη των θνητών.
« Τα πάθη δεν τα αναγνωρίσαμε,
την αγάπη δεν τη μάθαμε
κι εκείνο που μας απωθεί στο θάνατο
δεν έχει αποκαλυφθεί».
Διότι εμείς μόνο ο φλοιός είμαστε και το φύλλο.
Ο μέγας θάνατος, που έχει μέσα του ο καθένας,
Είναι ο καρπός, που γύρω του όλα περιστρέφονται.
Γι’ αυτό είναι δύσκολος ο θάνατος και ξένος:
Δεν είναι δικός μας θάνατος, μα ένας
Που μας παίρνει γιατί δεν ωριμάζουμε
Κανέναν.
Γι’ αυτό φυσά μια θύελλα να μας σαρώσει όλους.
Από το βιβλίο της φτώχειας και του θανάτου (ΣΟΣ, να το ψάξω).
Θεέ μου, τα έχουμε όλα. Ερχόμαστε, βρίσκουμε μια ζωή έτοιμη και δεν έχουμε παρά να τη φορέσουμε. Θέλουμε να φύγουμε ή είμαστε αναγκασμένοι να φύγουμε;
Άλλοτε ήξεραν οι άνθρωποι (ή ίσως υποπτεύονταν) ότι είχαν το θάνατο μέσα τους, όπως ο καρπός το κουκούτσι. Τα παιδιά είχαν μέσα τους έναν μικρό και οι μεγάλοι έναν μεγάλο.
Ακούς το μέλλον, Κύριε,
Που βουίζει και βροντάει;
κ.λ.π. (από τη Σονέτα στον Ορφέα)
Είναι δυνατόν, παρά τις εφευρέσεις και την πρόοδο, παρά τον πολιτισμό, τη θρησκεία και τη γνώση του σύμπαντος, να έχουμε μείνει στην επιφάνεια της ζωής;
….
Ναι, είναι δυνατόν.
….
Από τις σημειώσεις του Μάλτε Λάουριντς Μπρίγκε
Εμείς, του Εδώ και του Σήμερα, δεν είμαστε ούτε στιγμή ικανοποιημένοι ή συνδεδεμένοι με αυτόν τον κόσμο που ορίζεται απ’ τον χρόνο.
…όπως το ίδιο μας το πεπρωμένο που γίνεται μέσα μας διαρκώς πιο υπαρκτό και συνάμα αόρατο.
Ο Χριστός σίγουρα ήθελε το ίδιο. Να δείξει. Αλλά οι άνθρωποι εδώ είναι όπως οι σκύλοι, που δεν καταλαβαίνουν το δάχτυλο και νομίζουν ότι πρέπει να αρπάξουν το χέρι.
Να δουλεύει όπως δουλεύει η φύση, όχι όπως οι άνθρωποι, αυτός ήταν ο προορισμός του.
…πως σε κάθε πλάσμα τυχαίνει, κατά κάποιον τρόπο, μόνο εκείνο το φορτίο που αντιστοιχεί στις δυνάμεις του, ακόμα κι αν μετά συχνά τις υπερβαίνει κατά πολύ.
….
(Ποιος θα απαιτούσε ποτέ από τον κύκνο μια από τις δοκιμασίες του λέοντα;)
(Από τη Διαθήκη)
Πάει πολύς καιρός, συκιά, που θα ‘θελα να ξέρω
….
Ώ εσείς μητέρες των ηρώων πηγές
Ορμητικών χειμάρρων! Κ.λ.π.
Η Έκτη Ελεγεία από τις Ελεγείες του Ντουίνο.
Κεφάλαιο έρωτας κ,λ.π. (δεν προλάβαινα)
Αυτό που απειλεί τον έρωτα είναι η άρνηση της κίνησης που τον αναζωογονεί.
Οι άνθρωποι έχουν μετατρέψει ακόμα και το φαγητό σε κάτι διαφορετικό: η ένδεια από τη μια πλευρά και η πληθώρα από την άλλη…κ.λ.π.
Η μοναξιά, μας λέει, είναι ο χώρος κάθε πραγματικής συνάντησης, διότι μόνον εκεί, μέσα της, είμαστε στη δική μας βάση, ανοιχτοί στο να δεχτούμε ό,τι μας συμβεί.
ΜΟΝΟΣ
Σαν ένας που ταξίδεψε σε ξένες θάλασσες,
Έτσι είμαι εγώ κοντά σ’ αυτούς που έχουν
Ριζώσει,
Κ.λ.π.
(Το βιβλίο των εικόνων)
…Διότι, Λου, αυτό πρέπει να είμαστε: ένας ποταμός κι όχι κανάλια που πηγαίνουν το νερό στα λιβάδια! Πρέπει να είμαστε αδιάσπαστοι και να παφλάζουμε, έτσι δεν είναι; Ίσως κάποτε, όταν γεράσουμε πολύ, στο τέλος, να μπορέσουμε να ενδώσουμε, να απλωθούμε και να χυθούμε σε ένα δέλτα…
Γράμμα στη Λου Αντρέας Σαλομέ
Ο καλλιτέχνης είναι ένας από εκείνους που, με μια μοναδική και αμετάκλητη συναίνεση, έχουν παραιτηθεί από κέρδη και απώλειες: διότι και τα δύο δεν υπάρχουν πια στον κανόνα, στον τομέα της γνήσιας υποταγής.
…
Η τέχνη είναι το πάθος για το όλον. Το αποτέλεσμά της: αταραξία και ισορροπία της ολότητας. (από τη Διαθήκη).
Σχόλιο: Έχω σημειώσει τόσα πολλά, στα όσα πρόλαβα να διαβάσω!
Βρήκα εδώ μια σελίδα, να χαζέψεις! Πραγματικά! Τζάμπα σκοτώθηκα να δακτυλογραφώ σημειώσεις και να προσπαθώ και να διαλέξω, κιόλας!
